Маълумки, мамлакатимиз мустақилликка эришганидан сўнг дунёда мавжуд бўлган 200  дан ортиқ давлатлар қаторида Ўзбекистон ҳам мустақиллик, ҳурлик, тинчлик ва барқарорлик тимсоли бўлиб келган ўз давлат рамзларига эга бўлиб, уларни тартибга солувчи мустаҳкам қонунчилик базасини яратди.

«Ўзбекистон Республикасининг Давлат байроғи тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонуни ана шулар жумласидандир.

Бироқ, бугун деярли ҳар қадамда ушбу қонунга тўғри келмайдиган ҳолатлар кўзга ташланмоқда. Лекин бу ҳаракатларни «қонунга ҳилоф», деб айтиш бизнингча ноўриндир.

Ҳар йили анъанага кўра, турли давлат ва жамоат ташкилотлари томонидан давлат мустақиллиги байрами ҳамда 9  май — Хотира ва Қадрлаш куни муносабати билан жамоатчиликка байрамнинг кутилган туҳфаси сифатида байроғимиз акс эттирилган сувенир, ленталар ва бошқа маҳсулотлар байрам кунлари миллионлаб нусхада ишлаб чиқарилади ҳамда кўп ҳолларда у беғараз тақдим этилади. Албатта, юрагида Ватан туйғуси жўш урган одам бундай ватанпарварликка, бирдамликка чорловчи давлат рамзлари акс этган эсдалик совғаларини жон дилидан яқинларига ҳам улашади.

Ваҳоланки, давлат байроғи акси туширилган бундай маҳсулотларни ишлаб чиқариш ва сотиш юқоридаги қонун билан тартибга солинмаган. Қонунда “Ўзбекистон Республикаси Давлат байроғининг тасвири туширилган белгилардан ишлаб чиқарилаётган ёки реализация қилинаётган товарларни (ишларни, хизматларни) ўтказиш учун тижорат мақсадларида фойдаланиш мумкин эмас”лиги белгиланган.

Қонунда нодавлат нотижорат ташкилотларининг рамзлари Ўзбекистон Республикасининг Давлат байроғига ўхшаш бўлиши мумкин эмас ҳамда Давлат байроғининг элемент­ларини нодавлат ташкилотлари ҳужжатларининг реквизитлари ёки реклама материалларига киритилишига йўл қўйилмаслиги белгиланган.

Шу ўринда савол туғилади: «Республакимизнинг нечта нодавлат ташкилотларининг рамзларида давлат байроғи акс этган?». Узоққа боришнинг ҳожати йўқ. Масалан, мамлакатимиздаги энг йирик нодавлат ташкилотлари бўлган Ўзбекистон ёшлар иттифоқи, Ўзбекистон касаба уюшмалари федерациясининг рамзларида ҳам давлат байроғи тасвиридан фойдаланилган.

Энг қизиғи, қонунда давлат байроғи фойдаланилиши мумкин бўлган саноқли давлат ташкилотлар рўйхати аниқ кўрсатилган.

Ушбу масалани таҳлил этиш жараёнида ёшларимиз орасида урфга айланган, асосан дунёнинг ривожланган мамлакатлари байроқлари туширилган футболка, кепка, рюкзак ҳамда турли автомобиль аксессуарларидан фойдаланиш «замонавийлик»нинг белгиси сифатида кенг оммалашганлигини кузатдик. Бу шунчаки глобаллашув жараёнидаги оддийгина ҳолат эмас, балки ўзга давлатлар рамзларининг экспансияси орқали жамиятни ­бошқариш дастури амалга оширилаёганлигини инкор қилиб бўлмайди.

Давлат байроғидан фойдаланиш борасида жаҳон тажрибасини ўрганиш жараёнида қуйидагилар аниқланди:

—  «Россия Федерациясининг давлат байроғи тўғрисида»ги Россия Федерацияси федерал Конституциявий Қонунининг 9.1. моддасига мувофиқ «Фуқаролар, жамоат бирлашмалари, корхона ва ташкилотлар Давлат байроғи ва унинг тасвиридан Давлат байроғига ҳурматсизлик кўрсатмаган ҳолда фойдаланиш мумкин», шунингдек, «Давлат байроғидан фойдаланиш тўғрисидаги Йўриқнома»га мувофиқ «давлат байроғи қутилар, салфетка, дастрўмол, чойшаблар, ёстиқ ва бошқа шахсий ҳамда вақтинча фойдаланиладиган буюмларда қўлланилиши мумкин эмас»лиги белгиланган;

—  «Америка қўшма штатлари байроқ Кодекси»га мувофиқ давлат байроғи аксарият жамоат биноларида доимий равишда йил давомида кун чиққандан кун ботгунга қадар ўрнатилиши ва ҳатто давлат байроғини етарли даражада ёритиш чоралари кўрилган бўлса, у қоронғида ҳам туриши мумкинлиги, Давлат байроғи ноқулай об-ҳаво, яъни ёғингарчилик, қор, шамол ва бошқа табиат инжиқликлари вақтида ўрнатилиши мумкин эмаслиги кўрсатилган.(Байроқ об-ҳавонинг ҳар қандай таъсирига учрамайдиган материалдан тайёрланган ҳолат бундан мустасно);

—  Канада фуқаролари эса Давлат байроғидан фойдаланиш қоидаларига (протоколига) мувофиқ давлат байроғи билан фахрланиб, уни намойиш этиш ҳеч қандай чекловлар ўрнатилмаган, балки аксинча Давлат байроғи ҳақидаги протоколга мувофиқ ҳатто кўп қаватли уйлар, бино ва иншоотлар, жамоат ташкилотлари ва бошқа жойларда исталганча давлат байроғини ўрнатиш тавсия этилган;

—  «Қозоғистон Республикаси давлат рамзлари тўғрисида»ги Қозоғистон Республикаси Конституциявий Қонунининг 4-моддасига мувофиқ «Қозоғистон Республикаси давлат байроғи бино ва иншоотларда уларнинг эгаларининг хоҳишига кўра ўрнатилиши мумкин», дейилган;

— «Туркманистоннинг давлат байроғи тўғрисида» янги таҳрирдаги Туркманистон Қонунининг 3-моддасига мувофиқ «Туркманистон давлат байроғи доимий равишда корхона, ташкилот ва идоралар ҳамда аҳоли  турар-жойларида ўрнатилиши белгиланган».

Бу каби, Давлат байроғидан фойдаланишни янада кенгайтиришга оид нормаларни ­халқаро тажриба мисолида кўплаб келтириш мумкин.

Юқоридагилардан келиб чиққан ҳолда, Ўзбекистон “Миллий тикланиш” демократик партиясининг Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги фракцияси томонидан аҳоли, айниқса ёшларда миллий онг, миллий ғурурни давлат рамзлари орқали шакллантириш, истиқлолимиз ва истиқболимиздан дарак берувчи давлат рамзларига ҳурмат туйғусини қадрият даражасига кўтариш, бу туйғуни мус­таҳкамлаш орқали уни умуммилий ҳаракатга айлантириш мақсадида «Ўзбекистон Республикаси Давлат байроғи тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонунини такомиллаштириш юзасидан таклифлар ишлаб чиқилди ва тез кунда мазкур мавзу юзасидан фикрларимизни баён этамиз.

Жуманазар Отажонов,

Ўзбекистон Республикаси

Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси депутати,

ЎзМТДП фракцияси аъзоси.