Силни микобактериялар чақиради. Mycobacterium tuberculosis-одамдан одамга ҳаво томчилари орқали ўтади. Сил фақатгина ўпка силининг фаол шакли билан оғриган одамлардан микобактериялар орқали инсон нафас олаётганда, аксирганда, йўталганда, балғам чиқарганда ва яқин атрофдаги одамларга юқиши мумкин.

Инсонда сил касаллиги яширин ёки ўпкадан ташқари аъзоларда бўлган ҳолда у юқмайди. Ўпкага тушган заҳоти микобактериялар кўпайишни бошлайди. Бироқ кўпчилик одамларда иммун тизими жуда соғлом бўлгани учун сил яширин ҳолда қолади, яъни касаллик ривожланмайди. ОИВ-инфекциясига чалинган одамларда иммун тизими заифлашгани туфайли сил касаллигининг фаол шакли ривожланади. Касаллик бир неча ой ёки кўп йиллар мобайнида фаол шаклига ўтиши мумкин.

Ўпка силининг фаол турининг асосий белгиси сурункали йўтал ҳисобланади. Шунингдек, силнинг белгиларига қуйидагилар киради, нафас олишнинг қийинлашиш, тана вазнининг кескин камайиши, юқори ҳарорат ва ўзини билмаслик, тунда кўп терлаш, кучли сурункали чарчоқ, лимфа тугунларининг катталашиши.

Сил ўпкадан ташқари аъзолар жумладан, лимфа тугунлари суяк тўқимаси орқа мия, юракни ўраб турган тўқималар ҳазм қилиш органлари тизими, буйрак сийдик чиқариш каналларини фаолиятига зарар етказади.

Силнинг яширин ҳолатдан тез фаол шаклига ўтишининг асосий омиллари: беморнинг ёши 65 ёшдан катта ёки 5 ёшгача бўлган болалар, норационал овқатланиш, ҳомиладорлик, зарарли одатлар мавжудлиги: наркомания алкогазм.

Охирги ҳолат сил ОИВ инфекцияси ва гепатит кўпинча биргаликда кечади, чунки у нафақат иммунитетнинг пасайиши балки токсин тизимли фонида жигар ҳужайраларига таъсир этади. Сил касаллигига ташҳис қўйиш асосида унинг қўзғатувчисини аниқлаш ётади. Силни бир вақтнинг ўзида турли аъзоларга таъсир қилишини ҳисобга олсак микробларни нафақат балғамда балки бошқа тана суюқликларида ҳам излаш керак.

Силнинг даволаш асоси-силга қарши препаратларни ўз вақтида қабул қилишдир.

Препаратларни вақтида қабул қилмаслик барча ҳаракатларни пучга чиқаради. Яқин кишиларингизга сил касаллигини такрор юқтириш хавфи кучаяди. Шу боис шифокор томонидан берилган тавсия­ларга, даволаниш режими ва шифохонадаги ички қоидаларга риоя қилиш лозим. Зеро, сизнинг ва даволовчи шифокорингизнинг умумий вазифаси ўзаро самимий муносабатларни яратиб сизнинг даволанишингизга кўмаклашишдир.

А.Шеримбетов,

Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш аълочиси, олий тоифали шифокор.