Коррупция масаласи дунё миқёсида ҳал этилиши лозим бўлган энг асосий глобал муаммолардан биридир. Бу муаммо ҳар қандай давлат ва жамиятнинг ижтимоий-сиёсий ва иқтисодий ривожланишига жиддий путур етказадиган, инсон ҳуқуқ ва эркинликларининг поймол бўлишига олиб келадиган салбий иллатдир. Шунинг учун ҳам бугунги кунда коррупцияга қарши кураш масаласи халқаро даражада аҳамият касб этиб, жаҳон сиёсатининг муҳим масалалари қаторидан жой олди.

Коррупциянинг энг кенг тарқалган турларига давлат мулкини талон-тарож қилиш, порахўрлик, фирибгарлик, товламачилик каби бир қатор жиноятлар киради. Бундай жиноятлар иқтисодиётни заифлаштириб, сиёсий бошқарувни издан чиқариши ва фуқароларнинг давлат тизими ва сиёсий тизимларга нисбатан ишончсизлигини ҳамда норозилигини келтириб чиқарувчи омиллар дейишимиз мумкин.

Коррупция — бу жамиятни турли йўллар билан исканжага оладиган даҳшатли иллатдир. У демократия ва ҳуқуқ устуворлиги асосларига путур етказади, инсон ҳуқуқлари бузилишига олиб келади, бозорлар фаолиятига тўсқинлик қилади, ҳаёт сифатини ёмонлаштиради ва одамлар хавфсизлигига таҳдид соладиган уюшган жиноятчилик, терроризм ва бошқа ҳодисалар илдиз отиши учун шароит яратиб беради.

Назарий талқин этганда коррупция – давлат функциясини бажариш топширилган хизматчиларнинг ўз хизмат мавқеи ва эгаллаб турган мансаби ҳамда у билан боғлиқ бўлган обрўсидан шахсий бойлик орттириш мақсадида ёки бир гуруҳ шахсларнинг манфаатлари йўлида ғараз мақсадларда фойдаланишдан иборат бўлган ҳокимиятга путур етказишда ифодаланган жамият учун хавфли ҳодисадир.

Таъкидлаш жоизки, 2003 йил 9 декабр куни Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг коррупцияга қарши кураш конвенцияси имзоланган. Ушбу конвенция коррупция каби офатга қарши глобал даражада курашишга имкон берадиган ҳужжат ҳисобланади. Конвенция дунёвий тараққиётга кўмаклашишда ҳамда барчанинг фаровонлиги учун кишилик дунёсини такомиллаштиришга қаратилган ишларда ҳалоллик, ҳуқуқ устуворлигини ҳурмат қилиш, ҳисобот юритиш ва ошкоралик каби фазилатлар муҳимлигини тасдиқлайди.

Бугунги кунда юртимизда мазкур йўналишдаги эътиборга молик ишлар қаторида коррупцияга қарши курашишнинг яхлит тизими яратилганини алоҳида таъкидлаш лозим.

Хусусан, 2017-2021 йилларда Ўзбекистонни ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар Стратегиясида ўрин олган иккинчи устувор йўналиш «Қонун устуворлигини таъминлаш ва суд-ҳуқуқ тизимини янада ислоҳ қилишнинг устувор йўналишлари», деб номланиб, унинг 4- бандида  Жиноятчиликка қарши курашиш ва ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш тизимини такомиллаштиришда   коррупцияга қарши курашишнинг ташкилий-ҳуқуқий механизмларини такомиллаштириш ва коррупцияга қарши курашиш тадбирларининг самарадорлигини ошириш  вазифаси қўйилган. Коррупцияга қарши кураш Ўзбекистон Республикасининг давлат сиёсати ва давлат органлари фаолиятининг устувор вазифаларидан бири ҳисобланади.

2017 йил 17 январда «Коррупцияга қарши курашиш тўғрисида»ги Қонуннинг қабул қилиниши давлат ва фуқаролик жамияти институтларининг ушбу хавфли иллат билан курашдаги куч ва имкониятларини бирлаштириш имконини берди.

Ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларнинг фаолият мазмуни бутунлай ўзгармоқда. Ҳуқуқбузарликлар профилактикаси ва жиноятчиликка қарши курашишнинг мутлақо янги тизими яратилди. Фақат жазолаш билан қўрқитиб, ҳуқуқбузарликларнинг оқибати билан курашиш эмас, балки ноқонуний ҳаракатлар содир этилишининг барвақт олдини олиш энг долзарб вазифага айланди.

Президентимиз Ш.Мирзиёев Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисига йўллаган Мурожаатномасида «Коррупцияга қарши курашишда аҳолининг барча қатламлари, энг яхши мутахассислар жалб қилинмас экан, жамиятимизнинг барча аъзолари, таъбир жоиз бўлса, «ҳалоллик вакцинаси» билан эмланмас экан, ўз олдимизга қўйган юксак марраларга эриша олмаймиз. Биз коррупциянинг оқибатлари билан курашишдан унинг барвақт олдини олишга ўтишимиз керак» деб, алоҳида таъкидлайди. Демакки, халқимиз азалдан юксак қадрлаб келадиган, ҳамма нарсадан устун қўядиган адолат туйғусини ҳаётимизда янада кенг қарор топтириш — биринчи даражали вазифа эканлигига алоҳида эътибор қаратмоқда.

Муҳтарам Президентимиз томонидан 2019 йилнинг 27 май куни «Ўзбекистонда коррупцияга қарши курашиш тизимини янада такомиллаштириш тўғрисида»ги фармонини имзолади. Мазкур ҳужжат коррупцияга қарши курашиш тизими самарадорлигини ошириш, энг юқори даражадаги қулай ишбилармонлик муҳитини яратиш, мамлакатнинг халқаро майдондаги ижобий обрў-эътиборини оширишга қаратилганлиги билан аҳамиятлидир.

Барчамизга маълумки, 2019 йил 1 августдан бошлаб, жамоатчилик ва етакчи экспертларни, шу жумладан, хорижий экспертларни жалб этган ҳолда дастлабки босқичда капитал қурилиш ва олий таълим соҳаларида «Коррупциясиз соҳа» лойиҳаси амалга оширила бошланди.

Президентимиз таъбири билан айтганда, қабул қилинаётган ҳар бир қонун халқимиз фаровонлиги учун, эзгу мақсадлар йўлида эртанги нурли келажаги учун қабул қилинади. Президентимиз томонидан имзоланган мазкур тарихий фармон ҳам ана шундай тарихий аҳамиятга эга ҳужжатлардан биридир.

Эътиборли жиҳати шундаки, жорий ўқув йилидан бошлаб,биз таҳсил олаётган олий таълим даргоҳида талаба-ёшларга янгича тизим асосида коррупцияга қарши курашиш соҳасида ҳуқуқий таълим бериш бўйича комплекс чора-тадбирлар татбиқ этила бошланди. Бундан ташқари, ўқув дастурларимизда коррупцияга қарши мавзулар янада кучайтирилдики, айни ҳолат, биз ёшлар онгида мазкур иллатга қарши кучли иммунитет ҳосил бўлишида муҳим омил бўлиши, сўзсиздир.

Шу ва шу каби эълон қилинаётган қонун, фармон ва бошқа меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларнинг мазмунини чуқур ўрганиб, кундалик ҳаётимизга татбиқ этишга интилиш, жойларда тарғибот ва ташвиқот қилиш, ўзимизнинг ва тенгдошларимизнинг ҳуқуқий онгимиз ва маданиятимизни ошириб бориш, содда қилиб айтганда, коррупция балосининг нақадар мудҳиш иллат эканини тушуниш, мустақил идрок этиш, энг муҳими, унга қарши тизимли курашиш — бугунги кунда олий таълимда таҳсил олаётган биз ёшларнинг асосий бурчимиздир!

«Коррупцияга қарши курашиш тўғрисида»ги қонуннинг 9-моддасида бизнинг бу борадаги ҳуқуқларимиз кафолатланган. Қунунга кўра, жисмоний ва юридик шахсларнинг коррупцияга оид ҳуқуқбузарлик фактларига доир мурожаатлар тўлиқ, холисона ва ўз вақтида кўриб чиқилади. Коррупцияга оид ҳуқуқбузарликлар тўғрисида ахборот берган шахсларнинг ҳимоя қилиниши таъминланади.

Ҳаммамиз яхши биламиз, қонун ҳуқуқий муносабатларни тартибга солади. Ваколатлар, ҳуқуқ ва мажбуриятларни, амалга ошириладиган чора-тадбирларни белгилаб беради.  Коррупция балосидан қутулиш, айниқса, таълим соҳасини унинг чангалидан озод этиш ҳақида ҳаммамиз ўйлашимиз, бунинг заруратини ҳар биримиз юрагимиздан ўтказишимиз, унга қарши қатъий курашишимиз лозим.

Фикримиз сўнгида бу йўналишдаги ишларни янада ижобий ҳал қилинишига кўмаклашувчи қуйидаги хулоса ва таклифларимизни баён қилишни лозим топдик:

Ёшларнинг ҳуқуқий онги ва ҳуқуқий маданиятини оширишга қаратилган комплекс чора-тадбирлар тизимини янада такомиллаштириш лозим;

Айни йўналишда ҳар хил танловлар, мусобақалар, илмий-амалий анжуманлар ўтказишни тизимли амалга ошириш зарур;

Ривожланган давлатларнинг етакчи олий таълим муассасалари тажрибасидан андоза олган ҳолда, бизда ҳам олий таълим тизимида ўқитувчиларнинг педагогик маҳорати, билими ва маънавий дунёсини аниқлашда биринчи навбатда ТАЛАБАЛАР ФИКРИга, яъни улар томонидан ўқитувчини баҳолашига асосланишимиз лозим. Ҳатто,  талабалар фикрлари асосида ўқитувчиларнинг меҳнат иш ҳақи миқдори ҳам белгиланади. Агар талабалар томонидан ўқитувчи фаолиятига қўйилган баҳолар жуда паст бўлса, бундай ўқитувчилар билан институт шартномани бекор қилиши принципларини ўзларимизга андоза қилиб олишимиз зарур;

Хулоса ўрнида алоҳида таъкидлайманки, биз ёшлар, коррупция иллатини мутлақо қоралаймиз ва мустақил давлатимизнинг нурли келажаги ҳамда мамлакатимизни энг ривожланган давлатлар қаторидан муносиб жой олиш йўлида ҳамиша Президентимизга камарбастамиз ва бу борада биз ёшларга билдирилаётган юксак ишончни, албатта, оқлаймиз!!!

Дилдора Қурбонова,

Ажиниёз номидаги НукусДПИ, Жисмоний маданият факультети, Хотин-қизлар спорти йўналишининг 4-босқич талабаси.